Schoenenkwartier Museum

Het Schoenenkwartier is een nieuw museum en innovatief kenniscentrum voor schoenen ontwerp, schoenenproductie en schoenenmode in het centrum van Waalwijk, dé Nederlandse leer- en schoenenstad. Het is gehuisvest in een rijksmonumentaal gebouwensemble uit de jaren ’30, van architect Alexander Kropholler, dat deels is gerenoveerd, getransformeerd en uitgebreid. De gebouwen huisvesten nu een collectie van 12000 objecten, enkele vaste tentoonstellingen, een kenniscentrum met onderzoeksbibliotheek, workshopruimte en auditorium, museumcafé en laboratoria voor ontwerp en prototyping. Zowel de programmering als het ontwerp van het gebouw en het interieur stippelen een nieuwe inspirerende toekomst uit voor de industrie, de stad en de gemeenschap, die opgebouwd is uit de waarden uit het verleden.

Impuls voor het stadscentrum

Het Schoenenkwartier bevindt zich in het hart van het historische stadscentrum aan het Raadhuisplein. Hier waren in de vorige eeuw het raadhuis en het gemeentehuis gehuisvest, maar nu is dit minder actief. De realisatie van het museum op deze plek geeft een impuls aan de binnenstad, ook door de ontwerpkeuzes. De algemene functies van het museum, zoals het werkcafé met de open werklabs en in de oude kiosk, zijn direct zichtbaar vanaf het plein en zijn publiek toegankelijk, ook voor mensen die niet voor de tentoonstellingen komen. Het entreegebied is open en uitnodigend, en centraal door het gebouw verbindt een centrale stenen loper met een visgraatpatroon de verschillende functies.

Een museum voor iedereen

Het gebouw is zo gemaakt, dat ieder zijn of haar eigen weg en tempo kan bepalen. De spectaculaire nieuwe ca. 5 meter grote ronde openingen, uitgezaagd uit de gestripte oude gevel van de kantoorvleugel uit de jaren ’80, zorgen dat je al een glimp kunt opvangen van de tentoonstellingen. Door slim geplaatste trappen en routes is het mogelijk om shortcuts te maken en alleen langs de highlights te gaan of juist de volledige route te lopen. De toon in het complex wordt gezet door vertrouwde materialen zoals bakstenen, staal, beton en hout. Ze versterken de sfeer van de collectie en van het historische gebouw en vormen daarmee één gesammtkunstwerk. Tegelijkertijd zorgt dit er voor dat ook mensen die niet wekelijks in een museum komen zich vertrouwd en welkom voelen met deze plek.

Levensverhaal van het monument

Het ‘raadhuisensemble’ is één van de belangrijkste werken van Alexander Kropholler, in de jaren ‘30 in fases gerealiseerd en uitgebreid in de jaren ‘80. De gebouwen zijn aangepast, gerenoveerd en uitgebreid met de nieuwe tuinzaal met een duidelijke kopgevel naar het plein, volgens de logica van het ensemble. De grootformaat bakstenen en het diagonaal verspringende grof gevoegde metselverband bouwen voort op de bestaande vormen en details. Tegelijkertijd pasten we subtiel subversieve ontwerpdetails toe om de te dwingende en starre architectuuropvattingen van Alexander Kropholler te nuanceren, zoals de volledig rondgemetselde openingen en het verspringende constructieritme. Daarmee is de toevoeging geen modieus of tegendraads icoon, maar een fris nieuw hoofdstuk in het historisch gelaagde verhaal van het gebouw.

Proeftuin voor circulaire technieken en ambacht

Het Schoenenkwartier biedt ruimte aan ontwerpers om te experimenteren met nieuwe circulaire technieken en ambachten. Het gebouw en interieur zelf geven hiervoor het goede voorbeeld. Bijvoorbeeld door het behouden en rigoreus openzagen van de bedompte kantoorvleugel ten behoeve van de museumzalen. Daarnaast is de centrale multifunctionele balie in het entreegebied uitgevoerd uit ter plaatse gestampte kalkhennep, met daarboven plafonds van kunstvilt uit gerecyclede PET-flessen. Tenslotte is in het entreegebied een keramische tegelwand ontwikkeld, in samenwerking met het bureau La-Di-Da. Deze combineert keramiek-ambacht met innovatie en verduurzaming door de bijzondere vorm van de 3d geprinte mallen, het gebruik van afval uit andere glazuurprocessen en geproduceerd door vakmensen uit de regio met een afstand tot de arbeidsmarkt.